ΟΝΕΙΡΕΜΕΝΟ ΡΕΘΕΜΝΟΣ ΕΙΣΑΙ ΜΙΑ ΖΩΓΡΑΦΙΑ...
(κλικ στις τοποθεσίες με διαφορετικό χρώμα)
"Τα όμορφα σοκάκια σου και οι ακρογιαλιές σου,
το Κάστρο σου πυρόξανθη κορδέλα στα μαλλιά!
Το Ενετικό Λιμάνι σου κι οι πόρτες οι παλιές σου,
να με καλωσορίζουνε, όλα μια αγκαλιά!"
................................
Κων/νος – Ι. Γ. Καλλέργης
Η σημερινή παλιά πόλη του Ρεθύμνου είναι κτισμένη στη θέση που υπήρχε η αρχαία Ρίθυμνα και σήμερα περιλαμβάνει την περιοχή ανάμεσα στη Φορτέτσα και τις οδούς Δημακοπούλου και Γερακάρη. Σε γενικές γραμμές έχει μένει αναλλοίωτη η πολεοδομική μορφή που είχε κατά τη Βενετοκρατία και ελάχιστα οικοδομικά τετράγωνα αποτελούν προσθήκες των χρόνων της Τουρκοκρατίας. Τα χαρακτηριστικά αυτών των δύο περιόδων μπορεί να τα παρατηρήσει ο επισκέπτης από την πρώτη στιγμή της περιήγησης του στην παλιά πόλη πόλη.
Οι κεντρικοί δρόμοι της παλιάς πόλης είναι η οδός Εθνικής Αντιστάσεως , η Μεγάλη Πόρτα, το Μακρύ Στενό (οδός Νικηφ. Φωκά) και ο τότε παραλιακός δρόμος της Άμμου (οδός Αρκαδίου). Η περιήγησή μας αρχίζει από τη Μεγάλη Πόρτα που είναι στην αρχή της οδού Εθνικής Αντιστάσεως και αποτελεί το μοναδικό απομεινάρι της αρχικής οχύρωσης του Ρεθύμνου. Στο εσωτερικό της Μεγάλης Πόρτας θα συναντήσουμε μια μικρή πλατεία που ονομάζεται μικρή αγορά. Εκεί παλαιότερα στο πρώτο στενό αριστερά (οδός Μπουνιαλή) υπήρχαν τα πεταλάδικα, τα μαγαζιά δηλαδή που πεταλώνανε τα άλογα και ήταν συγκεντρωμένες οι βιοτεχνίες κατασκευής σαμαριών.
Προχωρώντας την οδό Εθνικής Αντιστάσεως συναντούμε στα αριστερά μας τον Άγιο Φραγκίσκο και ακριβώς δίπλα το Τούρκικο Σχολείο και συνεχίζοντας φτάνουμε στην οδό Σουλίου, ένα πλακόστρωτο γραφικό στενό που αξίζει να παρακάμψουμε μια και αποτελεί έναν από τους πιο γραφικούς δρομίσκους γεμάτο μαγαζιά και είδη λαϊκής τέχνης. Εκεί μέχρι πρόσφατα ήταν συγκεντρωμένα τα τζαγκαράδικα της πόλης τα λεγόμενα "Μπιτσαξίδικα". Βγαίνοντας από την οδό Σουλίου υπάρχει η οδός Παλαιολόγου στην οποία ακριβώς δεξιά μας στη συμβολή με την οδό Αρκαδίου θα δούμε τη Λότζια του Ρεθύμνου. Στο αριστερό μας χέρι ανεβαίνοντας την οδό Παλαιολόγου φτάνουμε στον Πλάτανο δηλαδή στην πλατεία Πετυχάκη, οπού βρίσκεται η κρήνη Ριμόντι.Διασχίζοντας την πλατεία με τα καφενεία τις ταβέρνες και τα ρακάδικα, καταλήγουμε στο τζαμί Νερατζές, το σημερινό Ωδείο Ρεθύμνου. Εδώ αξίζει να σταματήσουμε και να θαυμάσουμε τον πανύψηλο μιναρέ του και να δούμε και τη θέα από'κει ψηλά.
Πάνω από το ωδείο είναι η οδός Βερνάρδου στην οποία υπάρχει το Λαογραφικό μουσείο ενω λίγο πιο πέρα στον αριθμό 30 συναντάμε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα θυρώματα του Ρεθύμνου. Στο τέρμα της οδού Βερνάρδου βλέπουμε την οδό Νικ. Φωκά η αλλιώς το μακρύ στενό, το δεύτερο μεγάλο δρόμο της παλιάς πόλης.Σε όλο το μήκος του υπάρχουν αρκετά παραδείγματα σπιτιών της Βενετοκρατίας που το ισόγειο τους χρησιμοποιούνταν από τους εμπόρους και τους βιοτέχνες της εποχής. Αργότερα αποτέλεσε τον κύριο άξονα της τουρκικής συνοικίας του Ρεθύμνου. Σε όλη τη διαδρομή, καθώς και στις παρόδους, δεξιά και αριστερά, υπάρχουν εμφανή στοιχεία και των δύο περιόδων: θυρώματα, τοξωτά ανώφλια, κιόσκια, κρήνες και επιγραφές. Προχωρώντας το μακρύ στενό συναντούμε μια ημικαταστραμμένη κρήνη και λίγο πιο κάτω δεξιά το ναό της Κυρίας των Αγγέλων και την πλατεία που διαμορφώνεται μπροστά της. Περπατώντας τη Νικ. Φωκά συναντάμε αριστερά την οδό Κλειδή και ένα από τα πιο χαρακτηριστικά σπίτια της Βενετοκρατίας, ενώ δεξιά την οδό Ραδαμάνθυος θα συναντήσουμε το τουρκικό χαμάμ.
Το Μακρύ Στενό καταλήγει στην οδό Μελισσηνού. Στη ΒΔ γωνία των δρόμων αυτών, σε πρόσφατα ανακαινισμένο κτίριο, στεγάζεται το «Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας - Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών», που ιδρύθηκε το 1985 και άρχισε να λειτουργεί με τη σημερινή οργανωτική μορφή το 1986. Προχωράμε ευθεία στην οδό Μελισσινού και στρίβουμε αριστερά στην οδό Σμύρνης όπου στη συμβολή της με την οδό Κορωναίου υπάρχουν 5 κρήνες, 2 επί της οδού Κορωναίου και τρεις κάτω από την καμάρα. Στο τέλος της Κορωναίου βρίσκεται το νεοκλασσικό κτήριο της Νομαρχίας Ρεθύμνου.Γυρίζουμε πίσω στην οδό Κορωναίου και κατευθυνόμαστε προς την ανατολική πλευρά της.Στρίβουμε δεξιά στην οδό Μαβίλη, έπειτα αριστερά στην οδό Πηγά, συναντάμε την οδό Πατελάρου και φθάνουμε ξανά πίσω στο μακρύ στενό.Στο σημείο που βρεθήκαμε αξίζει να παρατηρήσουμε το πέτρινο εντοιχισμένο εικονοστάσι. Διασχίζοντας το μακρύ στενό νότια, στρίβουμε αριστερά στην οδό Μπουνιαλή, στα πεταλάδικα.
Προχωρώντας βλέπουμε την οδό Εθνικής Αντιστάσεως και αν κοιτάξουμε δεξιά θα δούμε την Μεγάλη Πόρτα το σημείο απ΄όπου ξεκινήσαμε. Από εδώ μπορούμε να συνεχίσουμε την περιπλάνησή μας στα στενά της παλιάς πόλης κατεβαίνοντας την οδό Εθν. Αντιστάσεως και στρίβοντας δεξιά στην οδό Αγ. Βαρβάρας. Εκεί βρίσκεται ο ομώνυμος ιστορικός ναός, στον περίβολο του οποίου στεγάζεται η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ρεθύμνου. Εκατό μέτρα ΝΑ της Αγ. Βαρβάρας βρίσκουμε την πλατεία Μητροπόλεως και τον Μητροπολιτικό ναό. Απο'κει συνεχίζουμε στην οδό Καστρινογιαννάκη και σταματάμε στην οδό Τσουδερών για να θαυμάσουμε ένα εντυπωσιακό θύρωμα από τη Βενετοκρατία αλλά και το νεοκλασσικό κτήριο της εθνικής τράπεζας της Ελλάδος.
Από την οδό Τσουδερών βγαίνουμε στην οδό Αρκαδίου, έναν από τους πιο εμπορικούς δρόμους του Ρεθύμνου.Περπατώντας την Αρκαδίου ανατολικά σταματάμε στον αριθμό 154για να δούμε την μεγαλύτερη σε διαστάσεις βενετσιάνικη κατοικία της παλιάς πόλης, ενώ πιο κάτω στον αριθμό 48 θα θαυμάσουμε το θύρωμα ενός αναγεννησιακού μεγάρου που υπάρχει εκεί. Λίγο πιο πέρα στη συμβολή της οδού Αρκαδίου με την οδό Βίκτωρος Ουγκώ συναντάμε το τζαμί Καρά Μουσά Πασά. Προχωράμε πιο κάτω στην οδό Αρκαδίου και παρακάμπτουμε στη οδό Εθνάρχου Μακαρίου για να δούμε τα τμήματα θολωτών κτηρίων που αποτελούσαν τους στρατώνες του προμαχώνα της Αγίας Βαρβάρας της πρώτης οχύρωσης της πόλης του Ρεθύμνου και σώζονται μέχρι σήμερα.
Κατεβαίνουμε τν οδό Εθν. Μακαρίου και φτάνουμε στην πλατεία Ηρώων με το άγαλμα του Αγνώστου Στρατιώτη στο κέντρο της. Η πλατεία αυτή είναι γνωστή και σαν "πύλη της Άμμου" και στα χρόνια της βενετοκρατίας αυτή η πύλη ήταν τμήμα της οχύρωσης του Ρεθύμνου. από'δώ στρίβουμε αριστερά στην οδό Ελ. Βενιζέλου που είναι ο παραλιακός δρόμος της πόλης και ένας περίπατος εκεί επιβάλλεται. Στο τέλος του παραλιακού βρίσκεται το Λύκειο Ελληνίδων, όπου υπάρχει μόνιμη έκθεση παραδοσιακών υφαντών, στολών και κεντημάτων. Εκεί αριστερά συναντάμε την οδό Ι. Πετυχάκη στο πέρας της οποίας είναι η βενετσιάνική Λότζια.
Αντί να ανέβουμε την οδό Ι. Πετυχάκη θα προχωρήσουμε ευθεία στο πλακόστρωτο δρόμο, για να βρεθούμε μπροστά στο βενετσιάνικο λιμάνι και να σταματήσουμε για να το θαυμάσουμε. Από το ενετικό λιμάνι με τα πόδιααν υπάρχουν αντοχές ακόμα ή με το αυτοκίνητο θα πάρουμε και πάλι τη συνέχεια της οδού Αρκαδίου και θαφτάσουμε στη Φορτέτζα
το Κάστρο σου πυρόξανθη κορδέλα στα μαλλιά!
Το Ενετικό Λιμάνι σου κι οι πόρτες οι παλιές σου,
να με καλωσορίζουνε, όλα μια αγκαλιά!"
................................
Κων/νος – Ι. Γ. Καλλέργης
Η σημερινή παλιά πόλη του Ρεθύμνου είναι κτισμένη στη θέση που υπήρχε η αρχαία Ρίθυμνα και σήμερα περιλαμβάνει την περιοχή ανάμεσα στη Φορτέτσα και τις οδούς Δημακοπούλου και Γερακάρη. Σε γενικές γραμμές έχει μένει αναλλοίωτη η πολεοδομική μορφή που είχε κατά τη Βενετοκρατία και ελάχιστα οικοδομικά τετράγωνα αποτελούν προσθήκες των χρόνων της Τουρκοκρατίας. Τα χαρακτηριστικά αυτών των δύο περιόδων μπορεί να τα παρατηρήσει ο επισκέπτης από την πρώτη στιγμή της περιήγησης του στην παλιά πόλη πόλη.
Οι κεντρικοί δρόμοι της παλιάς πόλης είναι η οδός Εθνικής Αντιστάσεως , η Μεγάλη Πόρτα, το Μακρύ Στενό (οδός Νικηφ. Φωκά) και ο τότε παραλιακός δρόμος της Άμμου (οδός Αρκαδίου). Η περιήγησή μας αρχίζει από τη Μεγάλη Πόρτα που είναι στην αρχή της οδού Εθνικής Αντιστάσεως και αποτελεί το μοναδικό απομεινάρι της αρχικής οχύρωσης του Ρεθύμνου. Στο εσωτερικό της Μεγάλης Πόρτας θα συναντήσουμε μια μικρή πλατεία που ονομάζεται μικρή αγορά. Εκεί παλαιότερα στο πρώτο στενό αριστερά (οδός Μπουνιαλή) υπήρχαν τα πεταλάδικα, τα μαγαζιά δηλαδή που πεταλώνανε τα άλογα και ήταν συγκεντρωμένες οι βιοτεχνίες κατασκευής σαμαριών.
Προχωρώντας την οδό Εθνικής Αντιστάσεως συναντούμε στα αριστερά μας τον Άγιο Φραγκίσκο και ακριβώς δίπλα το Τούρκικο Σχολείο και συνεχίζοντας φτάνουμε στην οδό Σουλίου, ένα πλακόστρωτο γραφικό στενό που αξίζει να παρακάμψουμε μια και αποτελεί έναν από τους πιο γραφικούς δρομίσκους γεμάτο μαγαζιά και είδη λαϊκής τέχνης. Εκεί μέχρι πρόσφατα ήταν συγκεντρωμένα τα τζαγκαράδικα της πόλης τα λεγόμενα "Μπιτσαξίδικα". Βγαίνοντας από την οδό Σουλίου υπάρχει η οδός Παλαιολόγου στην οποία ακριβώς δεξιά μας στη συμβολή με την οδό Αρκαδίου θα δούμε τη Λότζια του Ρεθύμνου. Στο αριστερό μας χέρι ανεβαίνοντας την οδό Παλαιολόγου φτάνουμε στον Πλάτανο δηλαδή στην πλατεία Πετυχάκη, οπού βρίσκεται η κρήνη Ριμόντι.Διασχίζοντας την πλατεία με τα καφενεία τις ταβέρνες και τα ρακάδικα, καταλήγουμε στο τζαμί Νερατζές, το σημερινό Ωδείο Ρεθύμνου. Εδώ αξίζει να σταματήσουμε και να θαυμάσουμε τον πανύψηλο μιναρέ του και να δούμε και τη θέα από'κει ψηλά.
Πάνω από το ωδείο είναι η οδός Βερνάρδου στην οποία υπάρχει το Λαογραφικό μουσείο ενω λίγο πιο πέρα στον αριθμό 30 συναντάμε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα θυρώματα του Ρεθύμνου. Στο τέρμα της οδού Βερνάρδου βλέπουμε την οδό Νικ. Φωκά η αλλιώς το μακρύ στενό, το δεύτερο μεγάλο δρόμο της παλιάς πόλης.Σε όλο το μήκος του υπάρχουν αρκετά παραδείγματα σπιτιών της Βενετοκρατίας που το ισόγειο τους χρησιμοποιούνταν από τους εμπόρους και τους βιοτέχνες της εποχής. Αργότερα αποτέλεσε τον κύριο άξονα της τουρκικής συνοικίας του Ρεθύμνου. Σε όλη τη διαδρομή, καθώς και στις παρόδους, δεξιά και αριστερά, υπάρχουν εμφανή στοιχεία και των δύο περιόδων: θυρώματα, τοξωτά ανώφλια, κιόσκια, κρήνες και επιγραφές. Προχωρώντας το μακρύ στενό συναντούμε μια ημικαταστραμμένη κρήνη και λίγο πιο κάτω δεξιά το ναό της Κυρίας των Αγγέλων και την πλατεία που διαμορφώνεται μπροστά της. Περπατώντας τη Νικ. Φωκά συναντάμε αριστερά την οδό Κλειδή και ένα από τα πιο χαρακτηριστικά σπίτια της Βενετοκρατίας, ενώ δεξιά την οδό Ραδαμάνθυος θα συναντήσουμε το τουρκικό χαμάμ.
Το Μακρύ Στενό καταλήγει στην οδό Μελισσηνού. Στη ΒΔ γωνία των δρόμων αυτών, σε πρόσφατα ανακαινισμένο κτίριο, στεγάζεται το «Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας - Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών», που ιδρύθηκε το 1985 και άρχισε να λειτουργεί με τη σημερινή οργανωτική μορφή το 1986. Προχωράμε ευθεία στην οδό Μελισσινού και στρίβουμε αριστερά στην οδό Σμύρνης όπου στη συμβολή της με την οδό Κορωναίου υπάρχουν 5 κρήνες, 2 επί της οδού Κορωναίου και τρεις κάτω από την καμάρα. Στο τέλος της Κορωναίου βρίσκεται το νεοκλασσικό κτήριο της Νομαρχίας Ρεθύμνου.Γυρίζουμε πίσω στην οδό Κορωναίου και κατευθυνόμαστε προς την ανατολική πλευρά της.Στρίβουμε δεξιά στην οδό Μαβίλη, έπειτα αριστερά στην οδό Πηγά, συναντάμε την οδό Πατελάρου και φθάνουμε ξανά πίσω στο μακρύ στενό.Στο σημείο που βρεθήκαμε αξίζει να παρατηρήσουμε το πέτρινο εντοιχισμένο εικονοστάσι. Διασχίζοντας το μακρύ στενό νότια, στρίβουμε αριστερά στην οδό Μπουνιαλή, στα πεταλάδικα.
Προχωρώντας βλέπουμε την οδό Εθνικής Αντιστάσεως και αν κοιτάξουμε δεξιά θα δούμε την Μεγάλη Πόρτα το σημείο απ΄όπου ξεκινήσαμε. Από εδώ μπορούμε να συνεχίσουμε την περιπλάνησή μας στα στενά της παλιάς πόλης κατεβαίνοντας την οδό Εθν. Αντιστάσεως και στρίβοντας δεξιά στην οδό Αγ. Βαρβάρας. Εκεί βρίσκεται ο ομώνυμος ιστορικός ναός, στον περίβολο του οποίου στεγάζεται η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ρεθύμνου. Εκατό μέτρα ΝΑ της Αγ. Βαρβάρας βρίσκουμε την πλατεία Μητροπόλεως και τον Μητροπολιτικό ναό. Απο'κει συνεχίζουμε στην οδό Καστρινογιαννάκη και σταματάμε στην οδό Τσουδερών για να θαυμάσουμε ένα εντυπωσιακό θύρωμα από τη Βενετοκρατία αλλά και το νεοκλασσικό κτήριο της εθνικής τράπεζας της Ελλάδος.
Από την οδό Τσουδερών βγαίνουμε στην οδό Αρκαδίου, έναν από τους πιο εμπορικούς δρόμους του Ρεθύμνου.Περπατώντας την Αρκαδίου ανατολικά σταματάμε στον αριθμό 154για να δούμε την μεγαλύτερη σε διαστάσεις βενετσιάνικη κατοικία της παλιάς πόλης, ενώ πιο κάτω στον αριθμό 48 θα θαυμάσουμε το θύρωμα ενός αναγεννησιακού μεγάρου που υπάρχει εκεί. Λίγο πιο πέρα στη συμβολή της οδού Αρκαδίου με την οδό Βίκτωρος Ουγκώ συναντάμε το τζαμί Καρά Μουσά Πασά. Προχωράμε πιο κάτω στην οδό Αρκαδίου και παρακάμπτουμε στη οδό Εθνάρχου Μακαρίου για να δούμε τα τμήματα θολωτών κτηρίων που αποτελούσαν τους στρατώνες του προμαχώνα της Αγίας Βαρβάρας της πρώτης οχύρωσης της πόλης του Ρεθύμνου και σώζονται μέχρι σήμερα.
Κατεβαίνουμε τν οδό Εθν. Μακαρίου και φτάνουμε στην πλατεία Ηρώων με το άγαλμα του Αγνώστου Στρατιώτη στο κέντρο της. Η πλατεία αυτή είναι γνωστή και σαν "πύλη της Άμμου" και στα χρόνια της βενετοκρατίας αυτή η πύλη ήταν τμήμα της οχύρωσης του Ρεθύμνου. από'δώ στρίβουμε αριστερά στην οδό Ελ. Βενιζέλου που είναι ο παραλιακός δρόμος της πόλης και ένας περίπατος εκεί επιβάλλεται. Στο τέλος του παραλιακού βρίσκεται το Λύκειο Ελληνίδων, όπου υπάρχει μόνιμη έκθεση παραδοσιακών υφαντών, στολών και κεντημάτων. Εκεί αριστερά συναντάμε την οδό Ι. Πετυχάκη στο πέρας της οποίας είναι η βενετσιάνική Λότζια.
Αντί να ανέβουμε την οδό Ι. Πετυχάκη θα προχωρήσουμε ευθεία στο πλακόστρωτο δρόμο, για να βρεθούμε μπροστά στο βενετσιάνικο λιμάνι και να σταματήσουμε για να το θαυμάσουμε. Από το ενετικό λιμάνι με τα πόδιααν υπάρχουν αντοχές ακόμα ή με το αυτοκίνητο θα πάρουμε και πάλι τη συνέχεια της οδού Αρκαδίου και θαφτάσουμε στη Φορτέτζα